Adıyaman, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin kadim şehirlerinden biri olup, tarih boyunca farklı isimlerle anılmıştır. Şehrin eski adı Hısn-ı Mansur olsa da, Adıyaman isminin kökeni hakkında çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Perre şehrinde yaşanan olaylardan, “Yedi Yaman” efsanesine ve “Vadi-i Leman” olarak bilinen güzel vadiye uzanan hikâyeler, bu ismin nasıl oluştuğuna dair ilginç ipuçları sunuyor.
Adıyaman’ın eski isimleri ve tarihi kökeni
Adıyaman, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde, Güneydoğu Toroslar'ın Malatya dağları adı verilen kesiminin güney eteklerinde, deniz seviyesinden 725 metre yükseklikte konumlanmış köklü bir geçmişe sahip bir ildir. Şehrin bilinen en eski adı Hısn-ı Mansur olarak kayıtlara geçmiştir. Ancak, Adıyaman isminin kökeni ve geçmişteki adları hakkında farklı rivayetler bulunmaktadır.
Perre ve “Yedi Yaman” rivayeti
Adıyaman ismiyle ilgili en bilinen rivayetlerden biri, eski Perre şehrinde yaşanan bir olaya dayanmaktadır. Hikâyeye göre, putlara tapan bir babanın yedi oğlu, babalarının evde olmadığı bir gün tüm putları imha ederek Allah’ın birliğini kabul eder. Bu durumu öğrenen baba, oğullarını öldürür. Yedi kardeşin hatırasına Farrin (Perre ya da Pirin) adı verilen bölgede bir manastır inşa edilir. Bu olay, şehre “Yedi Yaman” adının verilmesine neden olur. Zamanla bu isim halk arasında değişerek “Adıyaman” şeklini almıştır.
Hısn-ı Mansur ve tarihi anlamı
Bir diğer rivayete göre, şehrin kalbinde yer alan ve “Mansur’un Kalesi” olarak bilinen kale, Hısn-ı Mansur adıyla anılmıştır. Bu ismin kökeniyle ilgili iki farklı açıklama bulunmaktadır. İlkine göre, VII. yüzyılda bölgeye gelen Emevi komutanlarından Kays kabilesine mensup Mansur Ca'vene’nin adından türetilmiştir. İkinci açıklama ise, bu ismin Abbasi Halifesi Ebu Cafer El-Mansur’un adına dayandığını ifade eder. Zamanla bu isim halk arasında “Hüsnü Mansur” olarak söylenmiş ve şehrin adı bu şekilde anılmaya başlanmıştır.
“Vadi-i Leman” rivayeti
Adıyaman’ın ismiyle ilgili bir diğer ilgi çekici rivayet, şehrin doğal güzellikleriyle ilişkilidir. Rivayete göre, şehri çevreleyen derin vadiler ve bu vadilerin zengin meyve ağaçlarıyla kaplı olması, şehre “güzel vadi” anlamına gelen Vadi-i Leman adını kazandırmıştır. Zamanla bu isim halk dilinde değişerek “Adıyaman” haline gelmiştir.
1926’da resmi adı: Adıyaman
Her ne kadar şehrin adı uzun süre Hısn-ı Mansur olarak resmi belgelerde yer alsa da, 1926 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla Adıyaman adı resmileştirilmiştir. Günümüzde Adıyaman, tarih boyunca birçok kültüre ev sahipliği yapmış, köklü geçmişiyle dikkat çeken önemli bir ilimizdir.
Adıyaman’ın tarihi ve kültürel önemi
Tarih boyunca farklı isimlerle anılan Adıyaman, köklü geçmişi ve eşsiz doğasıyla Türkiye’nin önemli kültürel merkezlerinden biri olmuştur. Şehir, sahip olduğu antik kalıntılar, doğal güzellikler ve zengin hikâyelerle ziyaretçilerini büyülemeye devam etmektedir.
