Aksaray, Cumhuriyet dönemine kadar Konya’ya bağlı bir sancakken, 1920’de vilayet olmuş, 1933’te Niğde’ye bağlanarak ilçe statüsüne düşmüştür. Ancak uzun yıllar süren mücadelelerin ardından, 15 Haziran 1989’da yeniden vilayet olmuştur. Tarihi kökenleri Hititlere dayanan ve eski metinlerde “Nenessa” adıyla anılan Aksaray, hem nüfusu hem de coğrafi avantajlarıyla dikkat çekmektedir. İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan şehir, zengin tarihi ve stratejik konumuyla bölgenin önemli merkezlerinden biridir.
Aksaray’ın eski adı nedir?
Aksaray, Cumhuriyet dönemine kadar Konya’ya bağlı bir sancak olarak varlığını sürdürmüştür. 1920 yılında vilayet statüsüne kavuşan Aksaray, 1933 yılında bu statüsünü kaybederek Niğde’ye bağlı bir ilçe haline getirilmiştir. Ancak uzun yıllar süren mücadelenin ardından, 15 Haziran 1989 tarihinde tekrar vilayet statüsüne kavuşmuştur. Aksaray’ın tarihi kökenleri oldukça eskiye dayanmaktadır. İlk olarak Hitit metinlerinde “Nenessa” veya “Nenossos” adıyla anıldığı düşünülmektedir.
Aksaray mı daha büyük, Niğde mi?
Aksaray, 1933 yılında Niğde’ye bağlanmasını hiçbir zaman kabullenememiştir. Bunun en büyük nedenlerinden biri, nüfus, yüzölçümü ve gelişmişlik düzeyi bakımından Niğde’den daha avantajlı bir konumda olmasıdır. Ayrıca, coğrafi konumu da daha elverişlidir.
Aksaraylı siyasetçiler, yıllar boyunca Aksaray’ın yeniden vilayet olması için çeşitli girişimlerde bulunmuşlardır. İlk önemli adım, Niğde Milletvekili olan Aksaraylı Oğuz Demir Tüzün tarafından 1 Nisan 1964’te atılmıştır. Tüzün’ün verdiği kanun teklifi, meclis komisyonlarında kabul edilse de Adana Milletvekili Kemal Sarıibrahimoğlu’nun muhalefeti nedeniyle sonuçsuz kalmıştır. 1971 yılında yapılan ikinci teşebbüs de başarısız olmuştur.
1987 genel seçimlerinden sonra meclise giren Aksaraylı milletvekilleri Raşit Daldal ve Mahmut Öztürk, yeniden vilayet olma mücadelesini sürdürmüşlerdir. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Altınsoy’un desteğiyle hazırlanan yasa tasarısı, 15 Haziran 1989 tarihinde kabul edilerek Aksaray yeniden vilayet olmuştur.
Aksaray hangi bölgededir, komşuları hangi şehirler?
Aksaray, Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi’nde, Orta Kızılırmak havzasında yer almaktadır. Kuzey ve güney Anadolu dağlarının birbirinden uzaklaştığı bir bölgede bulunan Aksaray, 38-39 kuzey paralelleri ile 33-35 doğu meridyenleri arasında konumlanmıştır.
Aksaray’ın kuzeyinde Kırşehir ve Ankara, doğusunda Nevşehir, güneydoğusunda Niğde, güneyinde Konya, kuzeybatısında ise Tuz Gölü bulunmaktadır. 7.997 kilometrekarelik yüzölçümü ile Türkiye topraklarının yaklaşık yüzde 1’ini kaplamaktadır.
